پرسیاوشان
«پرسیاوشان» با نام تجاری Maidenhair و نام علمی Adiantum capillus-veneris یک گونه از سرده پرسیاوش است که در ایران و در جاهای گرم و مرطوب می‌روید. پرسیاوشان ساقه های بلند و باریک مو مانند و برگ های ظریف و پنجه ای شکل دارد. نام علمی این گیاه به معنی «موی ونوس» برگرفته از دو واژه ی لاتین Capillus به معنی مو و Veneris به معنی «منسوب به ونوس»، ایزدبانوی رومی است. پرسیاوشان بومی شمال و جنوب آمریکا، اروپا، استرالیا، آسیا، آفریقا، چین و ژاپن است.
پرسیاوشان معمولا در مناطق گرم، مرطوب و کم‌نور می‌روید و در خرداد تا تیرماه برداشت می‌شود. ضمنا پرسیاوشان گیاهی وحشی بوده و کشت نمی‌شود که همین امر موجب ارزشمند بودن این گیاه است.
پرسیاوشان حاوی چیست؟
گیاه مورد نظر حاوی فلاونوئیدها، ترکیبات آلیسیکلیک و کاروتنوئیدها، فنیل پروپانوئیدها و تری ترپنوئیدها است.
خواص پرسیاوشان
از خواص پرسیاوشان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود عملکرد دستگاه گوارش
- تنظیم کلسترول خون
- تنظیم قند خون
- ضد التهاب
- بهبود عملکرد کبد
- درمان آسم، عفونت‌ها و بیماری‌های التهابی مجاری تنفسی
- محافظت از غدد درون‌ریز
خاصیت برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش
مطالعات نشان می دهد که فلاونوئیدهای پرسیاوشان با فعال کردن کانال های یون پتاسیم و یا بلاک کردن مکانیزم یون کلسیم اثر ضد اسهال و ضدقولنج دارد و اثر آن در دوزهای آزمایشی ۳۰۰ و ۵۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم مشابه داروی لوپرامید است . باز شدن کانال پتاسیم و بسته شدن کانال کلسیم از دلایل تسکین ماهیچه های صاف روده هستند که این کار را با کاهش یون کلسیم آزاد درون سلولی انجام می دهند و بنابراین چنین ترکیباتی می توانند اثر درمانی بر اختلالات گوارشی داشته باشند. همچنین مصرف پرسیاوشان از طریق بازدارندگی از ترشح اسید معده، تنش اکسیداتیو و انتقال درون سلولی کلسیم، سبب کاهش رفلاکس معده می شود.
خاصیت پرسیاوشان جهت تنظیم کلسترول خون
یافته های محققان نشان داد که مصرف عصاره ی گیاه مورد نظر روی موش‌های آزمایشگاهی پس از 10 هفته میزان کلسترول LDL و VLDLرا به طور چشمگیری کاهش داد. عصاره ی این گیاه بر کلسترول HDL تأثیر منفی ندارد. فلاونوئیدهای روتین و نارینجین پرسیاوشان کلسترول VLDL و تری گلیسیرید را کاهش می دهند. نتایج این تحقیقات سال 2015 در مجله ی Revue Roumaine de Chimie منتشر شد که نشان می دهد فیتوکمیکال های پرسیاوشان، آنزیم HMG-CoA ردوکتاز را مهار کرده و سبب کاهش کلسترول در بدن می شوند.
خواص پرسیاوشان در تنظیم قند خون
برمبنای تحقیقات انجام شده روی موش های آزمایشگاهی در سال ۲۰۱۴ و با استفاده از دوزهای مختلفی از عصاره ی گیاه پرسیاوشان، که نتایج آن در مجله ی بین المللی تحقیقات دارویی و بالینی به چاپ رسیده است، ترکیبات شیمیایی تانن و فلاونوئیدهای پرسیاوشان از افزایش قندخون جلوگیری کرده (ضدهایپرگلایسمی) و خطر ابتلا به بیماری دیابت را کاهش می دهد.
خاصیت ضد التهاب پرسیاوشان
نتایج تحقیقات دانشمندان روی موش های آزمایشگاهی نشان می دهد، دو تریترپنوئید استخراج شده از برگ های گیاهnormethyl fernen-22-one 30 و 4α-hydroxyfilican-3-one فعالیت ضد التهابی چشمگیری دارند و در مقایسه با داروی ایندومتاسین (که مهار 60 درصد نشان داد)، به میزان 33.07 درصد و 42.30 درصد التهاب را مهار می کند. فعالیت ضد التهابی عصارهٔ اتانولی این گیاه به دلیل مهار انتشار اکسید نیتریک (NO) است.
خواص پرسیاوشان برای بهبود عملکرد کبد
فلاونوئید نارینجین آن به فعالیت آنزیم کاتالاز کبدی و سوپر اکسید دیسموتاز می افزاید. همچنین گیاه سرشار از موادی است که کبد را سم زدایی و پاکسازی می کنند.
خواص پرسیاوشان برای ریه
برگ‌های گیاه دارای موسیلاژ است و در درمان علائم سرماخوردگی و سرفه (به عنوان خلط‌آور) در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. موسیلاژ موجود در برگ‌های گیاه دارای خاصیت نرم‌کنندگی گلو و سینوس‌ها است که خروج خلط و تنفس را آسان‌تر می‌کند.
لذا از پرسیاوشان می‌توان در درمان آسم، عفونت‌ها و بیماری‌های التهابی مجاری تنفسی استفاده کرد.
خواص پرسیاوشان برای معده
ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در گیاه که «فلاونوئیدها» نام دارند، اثر ضداسهال و ضداسپاسم دارند. محققین ثابت کرده‌اند که این ترکیبات اثرات درمانی بر بیماری‌های گوارشی دارند. همچنین، مصرف آن برای کاهش ترشح اسید معده و در نتیجه بهبود رفلاکس معده مفید است.
خواص پرسیاوشان برای لاغری
در سال ۲۰۱۷، محققین اثر ضدچاقی این گیاه را روی موش‌ها بررسی کردند. در این مطالعه موش‌ها یک رژیم غذایی پرکلسترول داشتند. به‌طور خلاصه، حاوی مواد مؤثره‌ای است که می‌توانند از فعالیت آنزیم‌های مهم گوارشی که در هضم و جذب کربوهیدرات‌ها (نشاسته) و لیپیدها (چربی و کلسترول) در بدن دخیل هستند، جلوگیری کنند. بنابراین گیاه پرسیاوشان برای کنترل قند خون و چاقی بسیار مفید و مؤثر است.
خواص پرسیاوشان برای مو چیست؟
در سال ۲۰۱۴، محققین اثر عصاره الکلی پرسیاوشان را روی ریزش مو مرتبط با هورمون تستوسترون (هورمون جنسی مردانه) در حیوانات جنس نر بررسی کردند. به عقیده محققین، فلاونوئیدهای موجود در گیاه پرسیاوشان می‌توانند در رشد مجدد مو نقش داشته باشند و می‌توان از آن در فرمولاسیون‌های تجاری برای ریزش مو آندروژنیک (ریزش مو ارثی) استفاده کرد.
امروزه در محصولات تجاری، از پرسیاوشان به صورت محلول موضعی و به عنوان «تونیک مو» سه بار در روز استفاده می‌شود. علاوه بر این، از این گیاه در شامپوهای ضد شوره و کرمهای مرطوب‌کننده استفاده می‌شود.
خواص پرسیاوشان برای مردان
به دلیل خواص سم‌زدایی و آنتی‌اکسیدانی خود می‌تواند تاثیرات مضر مواد شیمیایی مانند بیسفنول اِی (BPA) را کاهش دهد. بیسفنول A یک ماده شیمیایی مختل‌کننده غدد درون‌ریز است که به دلیل استفاده گسترده، ماندگاری در طبیعت، و اثرات سمی بالقوه بر سلامت انسان و حیوانات، در چند دهه اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
این ترکیب اثرات استروژنی قوی دارد و سمیت آن عمدتاً به تأثیر آن بر دستگاه تناسلی مردان و همچنین به اختلالات رشدی، سیستم عصبی، دیابت و سرطان نسبت داده می‌شود. مطالعه‌ای روی موش‌های نر نشان داده است که گیاه پرسیاوشان به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی، از سیستم تولید مثل مردان در برابر اثرات استروژنی «بیسفنول اِی» محافظت می‌کند.
نماد پرسیاوشان
در اساطیر، نماد زندگی پس از مرگ و حیات همیشگی است و در خاور دور، به گیاه مقدس معروف بوده است.
مصرف پرسیاوشان
برای مصرف این گیاه می‌توانید از دم‌نوش‌های موجود استفاده کنید. برای بررسی بیشتر روی لینک زیر کلیک فرمایید:
مقدار مصرف مجاز پرسیاوشان
- براساس کتاب «مخزن الادویه»، مصرف ۲۰ گرم برگ آن به صورت جوشانده قابل قبول است.
- روزانه ۱٫۵ گرم پودر به صورت دمنوش.
عوارض جانبی پرسیاوشان و واکنش‌های حساسیت زا
مصرف خوراکی
به طور کلی، هیچگونه خطرات سلامت یا عوارض جانبی در ارتباط با مصرف مناسب دوزهای درمانی تعیین شده شناخته نشده است.
بارداری و شیردهی
مصرف این گیاه در دوران بارداری ناایمن است؛ در مقادیر زیاد می‌تواند باعث استفراغ شود. در حال حاضر اطلاعات کافی درباره ایمنی پرسیاوشان در دوران شیردهی موجود نیست. از مصرف پرسیاوشان در این دوران خودداری کنید یا تحت نظر پزشک مصرف فرمایید.
واکنش های حساسیت زا
به طور کلی، هر فرد ممکن است نسبت به گیاهان و ادویه‌های خاصی حساسیت داشته باشد که این حساسیت باید در درجه اول توسط خود فرد و در درجه دوم توسط پزشک تشخیص داده شود. البته این واکنش‌های آلرژیک عوارض جانبی مزمن یا حاد ایجاد نمی‌کنند و بعد از شناسایی گیاه حساسیت‌زا و قطع مصرف آن، عوارض ناشی از آلرژی برطرف خواهد شد.
هیچ شرکت یا هیچ محصولی نمی‌تواند از واکنش‌های آلرژیک بدن‌های مختلف از پیش آگاهی داشته باشد. ناسازگاری بدن با یک یا چند گیاه خاص هر چند به ندرت پیش می‌آید اما به هر حال ممکن است مصرف کنندگانی با آن مواجه شوند.
منابع
برای نوشتن این مطلب، تیم تحریریه سایت دم نیوشا از منابع زیر استفاده کرده‌اند:
نظری نیست